Volgens Dawie Burden, ’n veeboer en verteenwoordiger van die Kliprand Landbouvereniging, is kennisgewings van die omgewingsimpakstudie op plaashekke aangebring, sowat 10 km van sommige plase af. Boere is bekommerd oor die beperkte kommunikasie van die regering oor veiligheidskwessies en die vervoer van gebruikte kernbrandstof langs swak paaie.

Huidige praktyke en risiko’s

Sedert 1985 is kernafval van die Koeberg-kragaanleg, insluitend ou brandstofrakke en beskermende klere, in staal- en betondromme by Vaalputs weggestoor. Intermediêre afval soos filters en hars word langs die R355 tussen Calvinia en Springbok vervoer en in die sloot by Vaalputs geplaas, voordat dit met klei bedek word.

Burden sê die gebied is afgeleë, het beperkte selfoonontvangs en die paaie is in swak toestand, wat volgens hom die vervoer van hoëvlak-afval uiters riskant maak. “Wat gebeur as daar geen sein is nie?” vra hy. Die gebruikte brandstof het ’n baie langer halfleeftyd en gloei wanneer dit verwyder word, wat dit baie gevaarlik maak.

Regeringsplanne

Die regering beplan om hoëvlak-afval na ’n tussentydse bergingsfasiliteit by Vaalputs te skuif, met die oog op finale begrafnis ondergronds tussen 50 en 200 jaar van nou af. Volgens Dave Nicholls, voorsitter van Necsa, word alles streng gereguleer deur die Internasionale Atoomenergie-agentskap, en veiligheidsprotokolle is wêreldwyd standaard.

Die nuwe fasiliteit word onder toesig van die Nasionale Instituut vir Radioaktiewe Afvalverwydering (NRWDI) bestuur, wat aan alle veiligheidsvereistes van die Suid-Afrikaanse Nasionale Kernreguleerder (NKR) moet voldoen voordat hoëvlak-afval gestoor mag word.

Boere vra deursigtigheid en monitering

Burden sê dat die boere nie die planne van die regering sal stop nie, maar vra vir deursigtigheid, goeie bestuur en streng monitering. Hy beklemtoon die sensitiewe ekosisteem in Namakwaland en die belangrikheid van veeproduksie vir meer as 200 plase binne 50 km van Vaalputs. “Die waarskynlikheid van bestraling mag laag wees, maar die impak kan enorm wees,” sê hy.

Die Operasie Shanella II-veldtog duur voort met intensiewe pogings om dwelmbedrywighede in die Namakwa-distrik uit te roei.

Tydens ’n roetine-padblokkade-operasie op die N7-snelweg tussen Springbok en Okiep, is ’n 33-jarige man in hegtenis geneem op aanklag van dwelmhandel.

Dwelms gekonfiskeer

By die verdagte is hidrodagga en towersampioene ontdek.
Die geraamde straatwaarde van die gekonfiskeerde dwelms beloop ongeveer R98 775.00.

SAPD reageer

Die Distrikskommissaris van Namakwa, Brigadier Schalk Andrews, het die betrokkenes by die operasie geloof:

“Ons beamptes se ywerige werk maak dit duidelik dat die SAPD sal voortgaan om kriminele aktiwiteite regdeur die streek te ontmantel.”

Die polisie het bevestig dat Operasie Shanella II onverpoos voortgaan en dat verdere ontwrigtende aksies in die distrik beplan word.